Maküla

Yaşa Bağlı Makula Dejeneresansı /Maküla Dejenerasyonu: YBMD

Beyinde görüntü oluşmadan önce ışınlar gözün 3 tabakasından geçer:

1.    Kornea: yapısı bozulursa ölü gözü nakli ile düzeltilebilir.
2.    Lens: katarakt oluşursa ameliyat ile düzeltilebilir.
3.    Retina: hele maküla yani sarı noktada bir problem var ise düzeltilmesi en zor bölümdür.

Sarı nokta hastalığı 3 türlüdür:

1.    Kuru Tip: Tedavisi en zor olanıdır.
2.    Yaş Tip: Enjeksiyon tedavisi ile düzelme olabilir.
3.    Karışık Tip: Kuru ve Yaş bozukluklarının karışımıdır. Yaş kısmının düzeltilmesi ile bir miktar tedavi sağlanabilir.

Makula ya da diğer adıyla sarı nokta: görme hücrelerinden oluşan, damar içermeyen, uzağı ve aydınlıkta görmeyi, ayrıca renkleri algılamayı sağlayan bir bölgedir. Sarı nokta hastalığı (sarı noktanın yaşa bağlı dejenerasyonu) görmemizin yüzde 90’ının meydana geldiği makula tabakasının temel görme işlevlerinin bozulmasına yol açar. Genellikle 55 yaş sonrası ortaya çıkar ve yaş ilerledikçe doğal olarak daha sık görülür. Görmeyi etkilemesi nedeniyle hastalık ilerledikçe yaşlı hastalar evde günlük işlerini tek başına yapamaz olurlar, araba kullanma ve alışveriş yapma gibi işlerini başkasından yardım alma ihtiyacı duyarlar.

Kuru tip sarı nokta hastalığı nasıl oluşur?
Sarı nokta hastalığında ilk olarak makuladaki görme hücrelerinin ve damarların beslemesi bozulur. Fast food yiyeceklerle beslenme ve aşırı şişmanlık da sarı nokta hastalığına zemin hazırlayan etmenlerdendir. Doymuş yağ asitlerinden zengin katı yağ ve kırmızı et ağırlıklı beslenenlerde zaman içerisinde sarı nokta bölgesinde metabolizma bozulur. Buna bağlı olarak ‘Drusen’ adı verilen metabolizma atık maddeleri birikmeye başlar. Muayene sırasında kolaylıkla tespit edilen sarı noktalardaki bu maddelerin tipi, sayısı, büyükleri aslında ileride olabileceklerin bir göstergesidir. Bu maddelerin oluştuğu bölgelerde zaman içerisinde yavaş yavaş normal sinir hücrelerinde kuruma veya hasar başlar ve sonuçta kuru tip sarı nokta hastalığı oluşur.

Belirtileri nedir?
Kuru tip sarı nokta hastalığının belirtileri son derece yavaş ve seyirlidir. Hastalar görme kalitelerinde bozulmadan ya da baktıkları alanın ortasında flu bir bölge görmekten yakınırlar. Bazı hastalar ‘Etrafı görüyorum ama tam ortayı göremiyorum’ diye yakınmalarını dile getirirler. İlerledikçe görme yüzde 95 oranında azalır ve yasal olarak görme düzeyi körlük derecesine gelir, yine de bu durumda hastanın ışığı kaybetmesi söz konusu değildir. Kuru tip sarı nokta hastalığı yıllar içerisinde yaş tipe dönebilir. Bu nedenle kuru tip sarı nokta hastalığının erken dönemde teşhis edilerek takip altına alınması ve gerekli tedavinin başlanmasının önemi büyüktür.

Koruyucu tedavi vitaminle olabilir.
Sarı nokta hastalığının kuru tipinde koruyucu amaçlı olarak A,C, E vitaminleri, çinko, selenyum, lutein, zeaksantin ve omega 3 kullanılabilinir. Zaten, bunlar antioksidan maddelerdir. Ayrıca, Lutein ve zeaksantin normalde sarı noktada bulunan ve gündüz renkli görmede fonksiyonu olan pigmentlerdir.
Lutein, domates, havuç, kabak, karalahana, ıspanak, portakal, kivi ve avakadoda bol miktarda bulunur. Ama, etkili olabilmeleri için aşırı miktarda kullanılması gerekir. Lakin, ideal diyette bile bu kadar yüksek dozu alabilmek mümkündeğildir.Bu nedenle, sarı nokta hastalığının kuru tipinde ideal olan hastaların koruyucu amaçlı tedavi hapları almasıdır. Yine de sağlıklı ve hareketli bir yaşam, sigara içilmemesi, omega 3’den zengin Akdeniz diyeti, bol balık ve koyu yeşil sebzelerden zengin diyet alınması, hipertansiyon, diyabet gibi damar hastalıklarının iyi kontrol altına alınmış olması ve güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korunulması da dikkat edilmesi gereken noktalardır.

Yaş tip YBMD
Yaşa bağlı gelişen sarı nokta hastalığının %10’u yaş tip YBMD’dur. Daha nadir görülmekle birlikte merkezi görmeye kuru tipe göre daha çok hasar verir.
Vücudumuzda hemen her bölgede ince kılcal damarlar bulunur. Temel görevi dokulara besin ve oksijen taşımak olan bu ince damarların sayısı genellikle sabittir ve bunlar büyüme veya sayıca artış göstermezler.
Yaş tipte sarı nokta hastalığı ve maküla dejenerasyonunda anormal olarak bazı ince damarlar retina tabakası altında büyüme gösterir. Bu anormal kılcal damarlar sıvı ve kan sızdırarak merkezi görme kaybına yol açarlar. Bu sızdırma nedeniyle hastalık yaş tip YBMD adını alır. Yaş tip YBMD’de görme kaybı kuru tipe göre daha hızlı ve etkin olur. Bu nedenle hastalığın erken evrede teşhisi ve tedavisi çok önemlidir.

Sarı nokta hastalığından korunmak için öneriler:
·         Sigara içmeyin, içerseniz de az miktarda tüketin.
·         Şişmanlamamaya gayret edin.
·         Hipertansiyon ve kalp hastalığı gibi sorunlarınız varsa tedavilerini ihmal etmeyin.
·         Sebze ve meyve ağırlıklı beslenin. Ispanak, marul, brokoli gibi yeşil sebzeleri bol miktarda tüketin.
·         Kırmızı et, salam, sucuk gibi ürünleri az tüketin.
·         Bitkisel yağları ve zeytinyağı tercih edin. Katı yağlardan uzak durun.
·         Bol bol balık yiyin. Özellikle Omega 3 ve 6 açısında zengin olan alabalık, somon gibi balıkları tercih edin.

Yaş tip YBMD’ nin tedavisi: için önce göz dibinin anjiosunun çekilerek hangi damarlardan kaçak olduğunun tespiti gerekir.
Daha sonra Argon Lazer tedavisi veya göz içine iğne tedavisi uygulanır.
Hastalığın gidişine göre de Lazer ve göziçi iğnelerinin ayda bir tekrarı gerekebilir.

Sarı Nokta hastalığında şematik göz içi iğne ile ilaç verilmesi